Svæði 9 (2009) ****

District 9 (2009) ****

 

District 9 er ein af þessum myndum sem bara poppa einhvern veginn upp og slá svo algjörlega í gegn. Neill Blomkamp hefur ekki leikstýrt neinum þekktum myndum, en komið að tæknibrellum í Smallville og ekkert gert sem gefur til kynna að hann geti leikstýrt stórmynd. Ekki fyrr en Peter Jackson tók hann upp á arma sína og framleiddi District 9, en upphaflega ætluðu þeir að gera Halo saman, mynd byggða á hinum vinsæla tölvuleik. Reyndar er District 9 lauslega byggð á þessum tölvuleik og meira að segja vísað í hana einu sinni þegar aðalandhetjan bendir á mynd af konu sinni og talar um að hún hafi geislabaug.

Geimverur lentu næstum á jörðinni á áttunda áratugnum og geimskip þeirra svífur yfir Jóhannesarborg í Suður Afríku næstu 20 árin. Geimverurnar voru vannærðar og illa á sig komnar, og ljóst að geimskipið hafði einfaldlega stranda yfir borginni. Vegna þess hversu ljótar geimverurnar eru kalla menn þær Sveskjur. Sveskjunum er komið fyrir í flóttamannabúðum, en vegna offjölgunar er ákveðið að flytja búðirnar út úr borginni. Umsjónarmaður flutningsins er einfeldningurinn Wikus Van De Merwe (Sharlto Copley) en hann fer ásamt kvikmyndatökumönnum á svæðið á meðan hann vísar Sveskjunum út af heimilum sínum. Hann áttar sig engan veginn á alvarleika málsins.

Svo gerist það í einum Sveskjukofa að hann finnur ílát með svörtum vökva sem sprautast í andlit hans, með alvarlegum afleiðingum. Þegar Wikus uppgötvar hvernig farið er með Sveskjurnar eins og skepnur, fer hann að finna til með þeim og veltur fyrir sér hvort að hann sé mögulega í vitlausu liði. Getur verið að í stríði á milli geimvera og mannvera séu geimverurnar góði gaurinn en mannveran hinn illi?

Sagan stigmagnast úr einföldum fræðslumyndastíl yfir í stórfenglegar tæknibrellur sem eiga einungis heima í úrvals vísindatrylli, sem District 9 vissulega er, og kemst á blað með allra skemmtilegust vísindaskáldsögum á hvíta tjaldinu frá upphafi. Leikararnir standa sig allir sem einn með ágætum, geimverurnar eru trúverðugar og tæknibrellurnar með því besta sem sést hefur. Það er meira að segja hörkuspennandi bardagi á milli herdeildar manna og vélmennis, sem er margfalt betri en það sem maður sá í annars sæmilegri Terminator: Salvation fyrr í sumar.

District 9 er ein af þessum myndum sem þú verður að sjá í bíó.

Alræmd (1946) ***1/2

Notorious (1946) ***1/2

 

 

Notorious er merkilega spennandi og eftirminnileg rómantísk njósnamynd þar sem aðal skúrkurinn minnir töluvert á Norman Bates úr Psycho vegna undarlegs ástarsambands hans við móður sína, án þess þó að hann höggvi fólk í bita eins og Bates var frægur fyrir. Hann er nasisti, sem gerir hann náttúrulega sjálfkrafa að erkiskúrk, sama hvernig hann hagar sér.

 

 

Faðir Alicia Hubermann (Ingrid Bergman) hefur verið sóttur til saka og dæmdur fyrir stríðsglæpi sem í nafni nasisma. Alicia hatar föður sinn vegna óafsakanlegra glæpaverka hans og bandaríska leyniþjónustan hefur undir höndum upptöku þar sem hún rífst við föður sinn og segist elska Bandaríkin. Hún á erfitt með að sættast við sjálfa sig með sína arfleifð og hefur hug á að bæta fyrir grimmdarverk föður síns. Það er nóg til að leyniþjónustan sendir einn af útsendurum sínum, T.R. Devlin (Cary Grant) til að fá hana í samvinnu. Ráðningin gengur aðeins of vel, þar sem Devlin og Alicia verða yfir sig ástfangin hvort af öðru, en eru bæði of stolt til að viðurkenna það.

 

 

Hún tekur þó starfinu og saman fara þau til Brasilíu, þar sem hún á að njósna um fyrrum kærasta sinn, nasistann Alexander Sebastian (Claude Rains), en hann er eitthvað að brugga með hópi landflótta nasista. Hans helsti bandamaður er móðir hans, Anna Sebastian (Leopoldine Constantine) sem grunar Alicia strax um græsku. En Alicia fórnar miklu fyrir land sitt og málstað, rétt eins og James Bond, og er tilbúin að gera hvað sem er til að nálgast upplýsingar sem geta gert þjóð hennar gagn gegn gömlu nasistunum.

Myndin fer hægt af stað og mér fannst persónur og aðstæður frekar ótrúverðugar í upphafi. Ingrid Bergman tókst jafnvel að fara svolítið í taugarnar á mér með því hvernig hún flaðraði stöðugt upp um Cary Grant, en svo áttaði ég mig á því að þetta var nauðsynlegur hlekkur til að sagan gengi upp, til að magna spennuna sem verður ansi mögnuð í lok myndarinnar, þar sem alls er óvíst um örlög njósnaranna.

 

 

Það er ekki fyrr en Claude Rains birtist á skjánum að myndin fær nýtt líf. Þar fer úrvalsleikari sem tókst að dýpka Notorious og gera hana að miklu meira en einföldum njósnatrylli, og gera hann þess í stað margbrotinn, með afar góðri persónusköpun og leik.

 

Hugfangin (1945) ****

Spellbound (1945) ****

Flestar Hitchcock myndir eru betri í dag heldur en flestar myndir sem koma út í dag. Það á við um Spellbound. Maður veit aldrei hverju maður getur átt von á þegar Hitchcock er annars vegar, og því borgar sig að lesa sem minnst um söguþráð myndarinnar áður en horft er á hana. Það á einnig við þegar þú lest þessa gagnrýni.

Dr. Constance Petersen (Ingrid Bergman) er ungur og snjall sálfræðingur á stofnun fyrir fólk sem á við geðraskanir að stríða. Vegna taugaáfalls hefur yfirmanni hennar, Dr. Murchison (Leo G. Carroll) verið sagt upp störfum og í hans stað kemur hinn ungi Dr. Anthony Edwardes (Gregory Peck), nema að það er eitthvað undarlegt í fari hins nýja læknis.

Constance kolfellur fyrir honum og er hugfangin frá því þau sjást í fyrsta sinn. Það skiptir hana engu máli þó að Anthony sýni merki um að eitthvað alvarlegt sé að í hausnum á honum, en hann þolir ekki að sjá bletti eða línur á hvítum flöt, án þess að missa vitið. Það getur verið svolítið óhentugt fyrir stjórnanda geðsjúkrahúss. Þegar í ljós kemur að hinn ungi Edwardes er hugsanlega alls ekki sá sem hann þykist vera, þykknar plottið og leikurinn færist út úr spítalanum, til New York og síðan víðar.

Spellbound er kvikmynd sem ætti að vera skylduáhorf fyrir alla sálfræðinga, en það er fjallað afar skemmtilega um sálgreiningu og læknisfræðileg gildi hennar þegar unnið er með hana af skynsemi. Það að kvikmynd um sálgreiningu geti verið jafn spennandi og Spellbound reyndist vera segir ýmislegt um leikstjórann Hitchcock, sem oftast tókst að gera meistaraverk úr frekar takmörkuðu efni.

Eitt atriði fannst mér alveg frábært, en þar eru sjónarhorn, tónlist og svipbrigði Ingrid Bergman notuð til að sýna hvernig ísköld kona bráðnar í funheitan leir þegar hún verður hugfangin að manni sem hún þekkir ekki neitt. Það er atriði sem endurspeglast síðar í myndinni, þegar hún uppgötvar annan mikilvægan sannleika. Myndhverfingin sem er notuð er ljós undir hurð þegar hún er komin í efstu þrep á tröppum, sem má vissulega skilja sem ferðalag hugans að sannleikanum, og það hugrekki sem þarf til að ljúka upp síðustu hurðinni og horfast í augu við sannleikann. Ég elska þetta atriði!

Einnig er afar skemmtilegt hvernig listaverk Salvador Dali eru notuð til að sýna inn í draumaheim persóna, en þar eru dýpstu ráðgáturnar ráðnar. Michael Checkov er einnig afar eftirminnilegur sem sálgreinir, sem útskýrir eftirminnilega gildið í fræðum Freud, á meðan hann minnir mann óneitanlega á prófessor Vandráð úr Tinnabókunum.

Spellbound er klassík!

Frúin hverfur (1938) ***1/2

The Lady Vanishes (1938) ***1/2

The Lady Vanishes er eitt af meistaraverkum Hitchcock. Hægt væri að uppfæra hana eitthvað fyrir bíó í dag, en ég efast um að persónurnar yrðu allar jafn skýrar og eftirminnilegar og þær sem birtast hérna. Það eina sem skyggir á myndina er ansi lélegt módel í upphafi myndar, þar sem er einfaldlega alltof greinilegt að myndavél svífur ekki yfir raunverulegar byggingar, heldur smáhús og smálest. Annað er flest vel gert.

Fjöldi Englendinga eru strandaglópar í litlu ítölsku þorpi vegna snjóflóðs sem fallið hefur yfir lestarteina, og verða því að gista saman á hóteli yfir eina nótt. Þar fáum við að kynnast þessum einstaklingum: tveimur yfirborðskenndum breskum herramönnum, pari sem eru bæði að halda framhjá, eldri konu sem er á leið heim eftir sex ára veru í þorpinu, ungri konu sem finnst hún hafa upplifað nóg ævintýri og ætlar nú heim til Englands í hjúskap, og kærulaus listamaður sem virðist nokkuð sama um annað fólk.

Á leiðinni heim til Englands hverfur hins vegar gamla konan; frú Froy (Dame May Whitty) á dularfullan hátt, og sú eina til að undrast yfir hvarfinu er unga konan á leið í hjónabandið, Iris Henderson (Margaret Lockwood), sem tekst að heilla listamanninn Gilbert (Michael Redgrave) til að leita um alla lestina að konunni sem hvarf. Eftir árangurslausa leit, þar sem enginn virðist kannast við að hafa nokkurn tíma séð gömlu konuna, og Iris er farinn að telja sjálfa sig geðveika, verður Gilbert var við vísbendingu sem fær hann til að trúa sögu Iris.

Þau uppgötva að það er raunverulegt samsæri í gangi sem þau óvart afhjúpa, þar sem ítalskir fasistar ætla sér greinilega eitthvað annað en friðsælt samstarf með Englendingum. Það eina sem þau þurfa að gera er að komast lífs af úr ógöngunum.

Helsti styrkur kvikmyndarinnar er persónusköpunin, en hver einasta persóna er eftirminnileg og stendur ljóslifandi eftir í minningunni eftir að kvikmyndinni lýkur. Í upphafi var myndin leikin eins og um gamanmynd væri að ræða, en þegar leðurklæddu fasistalöggurnar blandast inn í sögufléttuna og farþegar byrja að týna tölunni, fer plottið að þykkna og alvara komin í leikinn.

Ég hafði fyrir löngu ákveðið að horfa á The Lady Vanishes, þar sem margoft hefur verið mælt með henni, en samt var ég tregur til að kíkja á hana, enda 71 árs gömul mynd, og ég hélt satt best að segja að hún yrði frekar leiðinleg en skemmtileg, að maður þyrfti hálfpartinn að hafa ofan af fyrir henni fyrir að vera svona gömul. Sú var ekki raunin. Þess í stað naut ég einstakrar skemmtunar, sem ég efast um að verði leikin eftir af þeim sem búa til kvikmyndir í Hollywood í dag.

Lengdargráða (2000) ****

Longitude (2000) ****

 

 

Stöku sinnum læðast þrumugóðar kvikmyndir hægt og hljótt aftan að manni og grípa mann slíkum tökum að maður getur ekki slitið sig frá þeim. Longitude er slík mynd. Ég hafði aldrei heyrt um hana, en ákvað að gefa henni tækifæri aðallega vegna þess að Jeremy Irons, Michael Gambon og Brian Cox voru titlaðir sem aðalleikarar, en ég hef lengi haft sérstaklega gaman af Cox. Ég fann eintakið á bókasafni í Bærum og ætlaði bara rétt að kíkja, enda er hún 250 mínútur að lengd og ég reiknaði ekki með að hafa þolinmæði í slíka kvikmynd. Hún leið hratt.

 

 

Sagan segir af 18. aldar trésmiðnum John Harrison (Michael Gambon) og syni hans William (Ian Hart), en sá fyrrnefndi ákveður að taka þátt í samkeppni á vegum bresku krúnunnar um gerð á tæki sem á að hjálpa sjófarendum að greina lengdargráður á siglingum. Hann smíðar klukku sem leysir dæmið nokkuð vel, en þó með smávægilegum skekkjum, sem valda því að uppfinningu hans er hafnað í samkeppninni. Samt berst hann áfram ásamt syni sínum næstu fimmtíu árin, og lætur ekki forvitni og hindurdóma hjátrúarfullra gervivísindamanna stöðva sig, þó að þeir geri sitt besta til að hindra framþróun sem hentar þeim sjálfum ekkert sérlega vel.

Forsenda verkefnisins var sú að sjómenn voru stöðugt að sigla skipum í strand vegna ónákvæmra mælinga, en með klukku sem gæti gengið rétt á sjó, sem er vandasamt verk vegna þess hvernig skip rugga og úrverkið viðkvæmt fyrir slíku, væri hægt að mæla af nákvæmi skipsins á hverri stundu.

 

 

Samhliða sögunni um úrsmiðinn sem gerist trésmiður fáum við að fylgjast með samhliða sögu um Rupert Gould í upphafi 20. aldar (Jeremy Irons) og ást hans á uppfinningum Harrison, og hvernig hann vinnur að endurheimt þeirra úr gleymni sögunnar og vanhirðu. Eftir hermennsku í heimstyrjöldinni fyrri fær hann taugaáfall, sem ekkert getur róað annað en gangverk í klukku. Smám saman fjarlægist hann eigið líf, verður heltekinn af verkefninu og sekkur inn í söguna sem liggur að baki gangverki þessara merkilegu tímavarða.

Sögurnar tvær passa afar vel saman, enda gífurlega vel leiknar og haldið algjörlega uppi af stórleikurunum Gambon og Irons, en mest kom þó á óvart Ian Hart í hlutverki William, leikari sem ég kannaðist ekkert við en stóð sig frábærlega í sínu hlutverki.

Mörgum gæti þótt þessi mynd langdreginn, þar sem að tempóið er ekkert sérlega hratt, en leyfirðu þér að sökkva þér inn í líf þessara persóna færðu að njóta mjög fróðlegrar og skemmtilegrar kvikmyndar sem gleymist ekki í bráð.

Kíktu á kynningarmyndband fyrir Longitude á YouTube.

Úlfsmaðurinn (1941) ***

The Wolf Man (1941) ***

 

The Wolf Man er ein af upphaflegu skrímslamyndum Universal Pictures, en þetta er önnur varúlfamyndin sem gerð var. Sú fyrsta var Werewolf of London (1935). Sem skrímslamynd er The Wolf Man klassík þó að tíminn hafi leikið hana svolítið illa. Persónurnar eru heldur ekkert sérstaklega sterkar eða vel leiknar og ljóst að það hefur verið svolítið gaman hjá kvikmyndagerðarmönnunum á meðan tökur stóðu yfir. Þrátt fyrir allt er gaman að horfa á þessa mynd og horfa á Lon Chaney Jr. umbreytast í varúlf, sem samanstendur reyndar af frekar hallærislegu gervi þegar maður ber það saman við snilld eins og American Werewolf in London (1981).

Lawrence Talbot (Lon Chaney Jr.) kemur heim til föður síns í Englandi eftir 18 ára fjarveru sem á að útskýra bandarískan hreim leikarans. Einnig er líkamsbygging hans og Claude Rains, sem leikur föður hans John, svo ólík að maður er strax sannfærður um að Larry hafi verið getinn í framhjáhaldi. Að öllu gamni slepptu byrjar sagan á því að John Talbot fær stjörnukíki sendan heim og sonur hans setur hann saman. Eftir vel heppnaða samsetningu fer Larry kallinn að kíkja á nágrannana, og kemur þá auga á gullfallega stúlku sem stendur í glugga yfir forngripabúð.

Gerist Larry nú frakkur mjög og heimtar stefnumót með stúlkunni og er algjörlega skítsama þó að hún sé trúlofuð, enda maðurinn sem hún ætlar að giftast aðeins starfsmaður hjá föður Larry. Þrátt fyrir höfnun, tekst Larry að fá Gwen Conliffe (Evelyn Ankers) með sér á hálfgert stefnumót, en vinkona þeirra fer með og heimsækja þau sígauna (Bela Lugosi) sem spáir fyrir um framtíð vinkonunnar, en áður en hann nær að spá stúlkunni sviplegum dauða breytist sígauninn í varúlf, eltir viðskiptavin sinn og étur hana. Larry kemur að þeim og berst hetjulega við varúlfinn, drepur hann, en er bitinn.

Framhaldið þekkja allir sem hafa einhvern tíma séð varúlfamynd. Aðeins silfur getur drepið skrímslið sem birtist aðeins við fullt tungl.

Það er gaman að þessari mynd og vel virði þeirra 70 mínútna sem myndin tekur. Reyndar er hægt að sjá margfalt betri sjónvarpsþætti í dag sem fjallar um svipuð þemu, eins og Buffy the Vampire Slayer eða Supernatural, en þetta barn síns tíma hefur ákveðinn sjarma. Það verður gaman að sjá endurgerðina með þeim Benicio del Toro og Anthony Hopkins sem mun birtast í bíó 2010.

Directed byProduced byWritten byStarringCinematographyDistributed byRelease date(s)Running timeLanguageBudgetFollowed by

The Wolf Man

George Waggner

George Waggner

Curt Siodmak

Lon Chaney, Jr.
Claude Rains
Warren William
Ralph Bellamy
Patric Knowles
Bela Lugosi
Maria Ouspenskaya
Evelyn Ankers

Joseph Valentine, ASC

Universal Pictures

December 12, 1941

70 min

English

$180,000 (estimated)

Frankenstein Meets the Wolf Man